عید نوروز در روایات اسلامی
نوروز گرچه ریشه در سنت‌هاى ما ایرانى‌ها دارد اما در احادیث و روایات اسلامی نیز بر آن تأکید شده و گاه به رویدادهای مذهبی نیز ربط داده شده است.
نوروز عیدی است گرچه به مانند عیدهای دیگر اما دارای دیرینگی تاریخی بسیاری است که مورد تأیید و تکریم اسلام نیز قرار دارد. تا جایی که در احادیث بسیاری از ائمه از آن به نیکی یاد شده است. در برخى روایات، ائمه (ع) به عید نوروز اشاره کرده‌اند که در ادامه برخی از آنها آورده می‌شود:
*شیخ صدوق (م381ق) در «کتاب من لایحضره الفقیه» آورده است: أتىعلى(ع) بهدیه النَّیروز، فقال(ع): «ما هذا؟». قالوا: یا أمیرالمؤمنین!الیوم النَّیروز. فقال(ع): «إصنعوا لنا کلّ یوم نَیروزاً».
براى على(ع) هدیه نوروز آوردند. فرمود: «این چیست؟». گفتند: اى امیرمؤمنان! امروز، نوروز است. فرمود: هر روزِ ما را نوروز سازید!
*ابوعبدالله‌مُعلی‌بن خنیس- که علامه نوری(ره) چنین معرفی‌اش می‌کند: «مُعلی از اولیا خدا و اهل بهشت بود. امام صادق(ع) او را دوست داشتند و وکیل مخارج خانه خود قرار داده بودند»- می‌گوید: روزی خدمت امام صادق(ع) مشرف شدم، امام فرمودند:‹آیا می‌دانی امروز چه روزی است؟› عرض کردم یابن‌رسول‌الله امروز را عجم بزرگ می‌دارند و برای یکدیگر هدیه می‌فرستند.
امام (ع) فرمود: ‹به بیت عتیق (کعبه) سوگند می‌‌خورم که نوروز از قدیم بوده، آیا می‌خواهی که تاریخ آن را برایت بگویم؟ عرض کردم خیلی مشتاقم بشنوم.
فرمود: نوروز روزی است که خداوند آن روز از بندگانش در عالم ذرع پیمان گرفت که او را بپرستند و شرک نورزند و به پیامبران و اولیا آنها ایمان بیاورند و آن نخستین روزی است که زمین خلق شد و حیات به وجود آمد. همچنین روزی است که کشتی حضرت نوح(ع) بر سرزمینی به نام جُود می‌نشیند. و روزی است که حضرت ابراهیم(ع) بت‌ها را شکست. در همین روز جبرائیل بر پیامبر(ص) نازل شد. باز در این روز پیامبر(ص)، علی(ع) را به دوش گرفت و بلند کرد تا بت‌های قریش را از فراز کعبه فرو ریخت و خُرد کرد. و نیز روزی است که پیامبر(ص) به اصحابش در حَجهُ‌الوداع دستور داد که با علی بیعت کـرده ولایت او را قبول کنند. همچنین نوروز روزی است که امیرالمومنین(ع) و وَلاه ظاهر می‌شوند و در این روز بر دَجال پیروز می‌شوند و او را در کناسه کوفه به دار می‌زنند›».
*در روایتى منسوب به حضرت امام جعفر صادق(علیه السلام) آمده است که مى‌فرماید: «نوروز، روزى است که پروردگار از بندگان پیمان گرفته است او را عبادت کنند و بدو شرک نورزند و به فرستادگانش و امامان(علیهم السلام) ایمان آورند. نوروز، روزى است که خورشید در آن طلوع کرده و هیچ نوروزى نیست مگر این که ما در آن روز در انتظار از میان رفتن سختیهاییم؛ زیرا نوروز از روزهاى ما و شیعیان ماست.»(بحارالانوار، ج 59، ص 92)
*شیخ طوسى (م460ق) در «مصباح المتهجّد» چنین آورده است؛ امام صادق(ع) در روز نوروز فرمود: هنگامى که نوروز شد، غسل کن و لباس پاکیزه بپوش و خودت را خوشبو ساز و آن روز را روزه بدار. پس هنگامى که نماز ظهر وعصر و نافله هاى آن را به جاى آوردى، نمازى چهار رکعتى بگزار که در رکعت اوّل آن، سوره حمد و ده مرتبه سوره قدر را مى‌خوانى. در رکعت دوم آن، سورهحمد و ده مرتبه سوره کافرون را مى خوانى. در رکعت سوم آن، سوره حمد و ده مرتبه سوره توحید را مى‌خوانى و در رکعت چهارم، سوره حمد را با سوره‌هاى فلق و ناس. پس از نماز هم سجده شکر مى‌گزارى و دعا مى‌کنى. [بدین ترتیب،] گناهان پنجاه سالهات بخشوده مى‌شود.
*ابن فهد حلّى (م841ق) در کتاب «المهذّب البارع» چنین آورده است: از آنچه در فضلیت نوروزْ روایت شده و گفته ما را تأیید مى‌کند، حدیثى است که علامه سید بهاءالدین على بن عبدالحمید، با سند خود از مُعلّى بن خُنیس نقل کرده است که: روز نوروز، همان روز است که پیامبر(ص) در غدیرخم براى امیرالمؤمنین(ع) بیعت گرفت و مسلمانان به ولایت وى اقرار کردند. خوشا به حال آنان که به این بیعت، استوار ماندند و واى بر آنان که آن را شکستند. و این، همان روزى است که پیامبر(ص) على(ع) را به منطقه جنّیان روانه ساخت و از آنان عهد و پیمان گرفت. و همان روز است که على(ع) بر نهروانیان پیروز شد و ذوالثدیه (صاحب پستان) را به قتل رساند. و همان روز است که قائم ما و صاحبان حکومت، ظهور مى‌کنند و خداوند، او را بر دجّالْ پیروز مى‌گرداند و دجّال را در زباله‌دان کوفه به دار مى‌آویزد. ما در هر نوروز، امید فرج داریم؛ چرا که نوروز، از ایّام ماست که پارسیانْ آن را پاس داشتند و شما آن را تباه نمودید.
همچنین پیامبرى از پیامبران بنى اسرائیل، از خداوند خواست که گروهى چند هزار نفره را که از بیم مرگ، دیار خویش را ترک گفتند و گرفتار مرگ شدند، زنده سازد. خداوند، بر آن پیامبر، وحى فرستاد که بر محل گورستان آنان آب بپاشد. پیامبر در روز نوروز، چنین کرد. سپس زنده شدند و تعدادشان سى هزار نفر بود. از همین روز، پاشیدن آب در نوروز، سنّتى دیرینه شد که سبب آن را جز آنان که دانشى پایدار دارند، ندانند و همان، آغاز سال پارسیان است.
معلّى گوید: امام صادق(ع) این سخنان را بر من املا کرد و من نوشتم.
*امام صادق علیه السلام فرمود: «اى معلى نوروز همان روزى است که خداوند در آن از بندگانش عهد و پیمان گرفت که او را عبادت کنند و هیچ چیز را شریک او نگردانند، و به پیامبران و حجت‌هاى او بر خلق، و نیز به ائمه اطهار علیهم السلام ایمان بیاورند» (بحارالانوار: ج56، ص 91)
*در روایتى دیگر از معصوم(علیه السلام) وارد است: «چون نوروز فرا مى‌رسد، غسل کنید، لباس پاکیزه بپوشید، خود را معطّر سازید و در آن روز، روزه گیرید.» (وسائل الشیعه، ج 7، صص 346)
*البته در روایتی که از امام کاظم(ع) نقل شده که ایشان در جواب در خواست منصور عباسی که از ایشان خواسته بود هنگام عید نوروز در جایى بنشیند و به دیگران تبریک و تهنیّت گوید، مى فرماید: «در اخبار جَدّم رسول الله(ص) خبرى از این روز(نوروز) نیافتم.» بحارالانوار، ج 59، ص 100.
مرحوم مجلسى پس از ذکر این روایت، مى گوید: «ممکن است بتوانیم این خبر را حمل بر تقیّه کنیم.»